Tylko 6% badanych uważa, że ma dostateczną wiedzę na temat funkcjonowania GPW. Najlepiej znanym instrumentem GPW są akcje (91%), obligacje (70%). Badanie jasno pokazało, że wciąż wiele osób nie czuje się gotowych do rozpoczęcia samodzielnego inwestowania (81%).
„Poziom wiedzy finansowej Polaków” to cykliczne, piąte już, opracowanie na temat wiedzy i edukacji ekonomicznej w Polsce. Badanie prowadzone jest przez CBM Indicator przy współpracy z Fundacją Warszawski Instytut Bankowości i Fundacją GPW.
Wśród Polaków badana była samoocena poziomu wiedzy, preferencji, wyzwań, ale również oczekiwań na temat finansów osobistych, bankowości oraz inwestowania.
„Z przyjemnością informujemy ze badanie zostało przeprowadzone na grupie 1000 respondentów, co ważne dla wyników, jeszcze przed tragicznymi wydarzeniami w Ukrainie. Wielu nowych respondentów stwierdziło, że ich wiedza jest dużo większa niż przed rokiem. Widać ze głównymi źródłami wiedzy są przede wszystkim blogi, podcasty, audycje, nadal wysoko pozostaje wiedza zdobywana z mediów. Podobnie jest w przypadku banków czy innych instytucji.” – powiedział Krzysztof Pietraszkiewicz, prezes Związku Banków Polskich.
Samoocena, preferencje, wyzwania i oczekiwania
Według podsumowania, średni poziom samooceny Polaków pod kątem wiedzy ekonomicznej wynosi 2,91 (w 5-stopniowej skali). Aż 37% respondentów ocenia swoją wiedzę jako „bardzo małą” i „raczej małą”, a 30% jako „dużą” i „bardzo dużą”. W wynikach badań jest widoczne zróżnicowanie pod względem grupy wiekowej badanych, lecz nie ma większych odchyleń, jeśli chodzi o płeć i miejsce zamieszkania.
Najniżej posiadaną wiedzę oceniła najmłodsza grupa badanych (2,00) oraz najsłabiej wykształconych (2,46), wyżej są osoby z grupy wiekowej 25-34 lata (3,10) i osoby posiadające wyższe wykształcenie (3,69).
Najlepiej ocenianymi źródłami wiedzy, wśród młodszych odbiorców, na podstawie przeprowadzonego badania, okazały się blogi i portale internetowe (55%), starsi respondenci wskazywali częściej media oraz instytucje i ekspertów sektora finansowego.
Ponad połowa badanych wskazała, że odczuwa duży brak wiedzy w temacie cyberbezpieczeństwa, rzadziej inwestowanie (35%) oraz finanse publiczne (25%).
„Według badania respondenci czuja się najbardziej niepewnie w temacie cyberbezpieczeństwa, to ważna wiadomość dla nas wszystkich.” – wskazał Krzysztof Pietraszewski.
Wśród form przekazu, największym uznaniem cieszą się spotkania stacjonarne (44%), filmy edukacyjne, ale również materiały wideo (41%), następnie artykuły i infografiki (40%).
Duża część grupy badawczej wskazała, że szkoły i uczelnie powinny wykazywać większe zaangażowanie w edukację ekonomiczną, rzadziej były wskazywane takie podmioty jak Narodowy Bank Polski (NBP), Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) czy Ministerstwo Finansów (MF).
Według najmłodszej grupy badanej edukacja pod kątem ekonomi powinna zaczynać się w szkole podstawowej (71%).
Bardzo dobrze został oceniony sektor bankowy, ale tutaj oceny są wyższe wśród bardziej doświadczonych respondentów. W badaniu wykazano również, że media powinny bardziej wspierać organizacje bankowe w edukacji finansowej i cyfrowej.
Inwestowanie i rynek kapitałowy
Tylko 6% badanych uważa, że ma dostateczną wiedzę na temat funkcjonowania GPW, aż 61% badanych oceniło swoją wiedzę pod tym kątem na poziomie „bardzo niska” i „raczej niska”, wśród tej grupy przeważały osoby najmłodsze oraz słabo wykształcone.
Najlepiej znanym instrumentem GPW są akcje (91%), obligacje (70%).
W przypadku oceny sposób długoterminowego oszczędzania wśród badanych największą popularnością cieszyły się Pracownicze Plany Kapitałowe (86%), rzadziej Konta Emerytalne (72%). Najgorzej wypadły Pracownice Plany Emerytalne (PPE) i Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE).
Pozostając w temacie gotowości do oszczędzania długoterminowego, 58% badanych wykazała, że pandemia COVID-19 wpłynęła na ich zainteresowanie tym tematem. Innego zdania jest 1/3 respondentów.
Badanie jasno pokazało, że wciąż wiele osób nie czuje się gotowych do rozpoczęcia samodzielnego inwestowanie (81%). Przewagą w tej grupie były osoby młode, najstarsze oraz najsłabiej wykształcone. Najmłodsi spośród badanych nie potrafili odpowiedzieć na to pytanie. Również, aż 2/3 respondentów, jasno powiedziało, że nie inwestuje na giełdzie, a powodem jest brak wystarczającej wiedzy. Głównymi argumentami były; lęk przed ryzykiem (29%), strach przed poniesieniem strat (28%). Najmłodsi, ale również najstarsi nie inwestują z powodu braku odpowiedniego kapitału.
Bankowość i finanse
Co ciekawe tylko lekko ponad połowa badanych przyznała, że starannie czyta umowy zawierane z instytucjami finansowymi, z kolei 1/3 z nich czyta je bardzo dokładnie. Kilka procent, głównie wśród najmłodszych badanych, zadeklarowało, że przegląda takie umowy pobieżnie lub nie czyta ich wcale.
Z badanej grupy 1000 osób, 90% z nich posiada rachunek osobisty, a 1/3 z nich korzysta z karty płatniczej. Brak tych produktów wykazywały najczęściej osoby najmłodsze i najstarsze.
Warto się tutaj przyjrzeć pytaniu o wysokość gwarancji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, jedyne 33% respondentów odpowiedziała na nie poprawnie, czyli równowartość 100 tys. euro.
W odpowiedzi na pytanie o prawidłowe postawy w użytkowaniu bankowości internetowej, dobrej odpowiedzi udzieliło 69% badanych.
Ciekawym wynikiem, na którym warto się skupić, jest świadomość terminu odstąpienia od umowy np. kredytowej, jedynie nieco ponad połowa badanych odpowiedziała prawidłowo, czyli 14 dni.
84% respondentów potrafiła wskazać, która instytucja nie może świadczyć usług kredytowych, odpowiadając, że to kantor.
Podsumowując, poziom wiedzy finansowej Polaków rośnie, ale wciąż w tej kwestii jest dużo do zrobienia. Idealnie podsumował to Krzysztof Pietraszkiewicz, prezes Związku Banków Polskich „Edukacja, edukacja, edukacja, nie bać się tego, pytać i dopytywać”.
