Nie wiemy, czy jesteśmy po korekcie, czy to dopiero połowa bessy – ostrzega noblista, ekonomista behawioralny Richard Thaler.
Obecnie inwestorzy nie powinni zaglądać na rachunek maklerski, jeśli mają już zdywersyfikowany portfel akcji solidnych spółek – powiedział noblista Richard Thaler w wywiadzie dla portalu Morningstar.
Inwestorzy nie uczą się na błędach
Pionier ekonomii behawioralnej z University of Chicago Booth, noblista z 2017 roku, uważa, że zachowanie inwestorów w ostatnim czasie wskazuje, iż ludzie nie uczą się ani na własnych, ani na cudzych błędach. Nerwy inwestorów w ostatnich latach dość często były wystawiane na ciężką próbę – krach covidowy, wojna w Ukrainie, brexit. Za każdym razem pozbywali się oni cennych akcji, najczęściej już po gwałtownych spadkach cen.
„Inwestorzy, a szczególnie traderzy, to zazwyczaj osoby młode. Czasami gdy pytam ich o to, co wiedzą o bańce internetowej, to oni odpowiadają na pytanie pytaniem: a co to było? Oczywiście, o krachu z 1987 roku, gdy w jeden dzień indeksy runęły o -20%, nikt nic nie wie. Jak więc inwestorzy mogą się uczyć, skoro muszą się nauczyć na własnych błędach?” – zwraca uwagę Thaler. „No więc inwestorzy kupują drogo, sprzedają tanio. Ta sytuacja ciągle się powtarza. Czyli problem jest taki, że spora część z nich nie uczy się nawet na swoich błędach” – dodaje.
Noblista zaznacza, że oczywiście nic nie wiadomo na temat przyszłości, więc nie wiadomo, czy jesteśmy po głębokiej korekcie, czy dopiero w połowie większej bessy. “Gdy tworzy się bańka na ryzykownych aktywach, nigdy nie wiesz, kiedy pęknie. Cofnijmy się o trzy dekady. Rosła bańka internetowa. Ja już w 1997 roku mówiłem, że akcje technologiczne są przewartościowane. Wielu innych dostrzegało to już w 1996 roku. Ale bańka pękła dopiero w 2000 roku. Dziś nie wiemy, czy jesteśmy już po korekcie, czy to dopiero początek bessy, czy to jej pierwsza odsłona. Jest jednak oczywiste, że duża część rynku w 2021 roku była mocno przewartościowana. Widać to było nie tylko po wskaźnikach, ale też po historii meme stocks” – wskazuje Thaler.
Notowania S&P500 – 5 lat
Źródło: TradingView
Zobacz także: Polskie i amerykańskie akcje są już naprawdę tanie, ale jest jeden problem
Zdywersyfikuj portfel i nie zaglądaj do niego
Jak generalnie powinni postępować inwestorzy? “Moja rada jest prosta. Trzeba mieć zdywersyfikowany portfel i rzadko do niego zaglądać. Zawsze powtarzam: kup akcje i zapomnij o nich. Interesuj się sportem, czytaj książki. Nie zaglądaj na rachunek maklerski” – radzi noblista. „Oczywiście, teraz może być okazja na rynku do dokupienia akcji mocnych spółek po relatywnie niskich cenach, ale z drugiej strony może być jeszcze taniej” – dodaje.
Thaler podkreśla, że dobry doradca musi być i dobrym ekonomistą, i dobrym psychologiem. „Doradca musi wiedzieć, co kiedy powiedzieć i jak powiedzieć swoim klientom. A to przede wszystkim musi wynikać ze zrozumienia psychiki klienta” – podkreśla.
Thaler przypomniał, że już szkocki ekonomista Adam Smith zwracał uwagę na psychologiczne aspekty zachowań ludzkich w procesie gospodarowania: awersję do ryzyka, zbyt dużą pewność siebie, emocjonalność. „W pewnym sensie kontynuatorem jego podejścia był nawet John Maynard Keynes. A potem na 50 lat ekonomiści zapomnieli, że badają zachowania ludzi z krwi i kości. Dziś, każdy młody ekonomista uczy się podstaw ekonomii behawioralnej. Każda szanująca się katedra nauk ekonomicznych ma specjalistów od ekonomii behawioralnej” – zwraca uwagę Thaler.
Zobacz także: Amerykańscy inwestorzy boją się, że wojna rozleje się po Europie Środkowej
